Το τελευταίο διάστημα ασφαλιστικά ταμεία και συναρμόδια υπουργία, ασχολούνται με το πρόβλημα της υπερκατανάλωσης φαρμάκων στη χώρα μας, αποβλέποντας κυρίως στην περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι τη σχέση της κοινωνίας μας με το φάρμακο την χαρακτηρίζει περισσότερο η κατάχρηση και λιγότερο η λογική χρήση.
Η χώρα μας είναι γνωστή για την υπερκατανάλωση φαρμάκων και είναι σταθερά πρώτη τα τελευταία χρόνια στην κατανάλωση αντιβιοτικών ανάμεσα σε 28 ευρωπαϊκές χώρες. Τα περισσότερα σπίτια είναι γεμάτα φάρμακα, που οι κάτοχοι τους πολλές φορές αγνοούν τις ακριβείς ενδείξεις χορήγησης η τις αντενδείξεις και κάποτε ξεχνούν ότι έχουν και ημερομηνία λήξης .
Η χρήση φαρμάκων για θεραπεία με ουσίες που προέρχονταν κυρίως από φυτά άρχισε πριν από πολλούς αιώνες. Η εξέλιξη των επιστημών και της τεχνολογίας οδήγησε στην δημιουργία νέων φαρμάκων που προλαμβάνουν, ανακουφίζουν και θεραπεύουν αποτελεσματικά. Είναι αλήθεια πως τα φάρμακα σώζουν ζωές, όπως επίσης είναι αλήθεια πώς δεν υπάρχει φάρμακο χωρίς παρενέργειες, λιγότερο η περισσότερο σοβαρές για την υγεία μας.
Τα φάρμακα χρησιμοποιούνται όλο και πιο συχνά αυξάνοντας τα κέρδη των φαρμακοβιομηχανιών και εκείνων που εμπλέκονται στη διαδικασία εμπορίας και διάθεσης. Ο καταναλωτής-χρήστης του φαρμάκου όταν είναι σωστά ενημερωμένος μπορεί να επωφελείται από την επιστημονική πρόοδο χωρίς να υπερκαταναλώνει προϊόντα που στην καλύτερη περίπτωση του είναι άχρηστα.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας «λογική χρήση φαρμάκων γίνεται όταν ένα άτομο παίρνει το κατάλληλο για την περίπτωσή του φάρμακο, στην κατάλληλη δόση, για το κατάλληλο χρονικό διάστημα και με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, τόσο για τον ίδιο όσο και για την κοινωνία της οποίας αποτελεί μέλος».
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πρέπει ο ασθενής να πάρει το φάρμακο που συνταγογράφησε ο γιατρός του για την πάθησή του, να γνωρίζει την δοσολογία και την διάρκεια της φαρμακευτικής αγωγής και να είναι ενημερωμένος για τις πιθανές παρενέργειες του φαρμάκου.
Καθήκον του γιατρού είναι να επιλέξει για τον ασθενή το κατάλληλο και ασφαλέστερο κατά περίπτωση φάρμακο, συνυπολογίζοντας τη σχέση κόστους και ωφέλειας, για τον ίδιο η το ασφαλιστικό ταμείο του.
Μετά από έρευνες διαπιστώθηκε πως περισσότεροι από τους μισούς καταναλωτές φαρμάκων παίρνουν φάρμακα χωρίς συνταγή του γιατρού τους, συνήθως μετά από παρότρυνση φίλων και συγγενών, φάρμακα που είναι όχι μόνο δαπανηρά και άχρηστα αλλά πιθανά επικίνδυνα.
Η πολυφαρμακία, δηλαδή η ταυτόχρονη υπερβολική χρήση πολλών φαρμάκων για την θεραπεία μιας πάθησης αυξάνει τον κίνδυνο ανεπιθύμητων παρενεργειών εξ αιτίας της αλληλεπίδρασης που μπορεί να έχουν τα φάρμακα μεταξύ τους. Η χρήση ενός φαρμάκου συχνά αποκλείει την χορήγηση κάποιου άλλου καθώς ο συνδυασμός τους μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς.
Η πολυφαρμακία συνήθως αφορά ηλικιωμένους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν την τάση να παίρνουν πολλά φάρμακα Ο μέσος ασθενής άνω των 70 ετών σύμφωνα με μελέτες παίρνει περισσότερα από 5 φάρμακα ημερησίως. Με την αύξηση του αριθμού των φαρμάκων αυξάνεται ο κίνδυνος των ανεπιθύμητων αντιδράσεων και γίνεται δυσκολότερη η συμμόρφωση του αρρώστου με τις οδηγίες για το σωστό δασολογικό σχήμα και το χρονοδιάγραμμα της χορήγησης.
Η υπερβολική κατανάλωση ιδιαίτερα των αντιβιοτικών φαρμάκων στη χώρα μας έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις αφού έρευνες αναφέρουν ότι το 75% των Ελλήνων παίρνει αντιβιοτικά χωρίς να τα χρειάζεται. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κάποια μικρόβια να είναι πλέον ανθεκτικά σε πολλά αντιβιοτικά και να κινδυνεύει η ζωή ασθενών από λοιμώξεις τις όποιες εύκολα θεραπεύαμε πριν από λίγο καιρό. Η λήψη αντιβιοτικού για κάποιο κρυολόγημα, πονόλαιμο η βήχα είναι τις περισσότερες φορές άχρηστη αφού συνήθως τα συμπτώματα αυτά οφείλονται σε ιούς στους οποίους το αντιβιοτικό δεν έχει καμία δράση.
Οι λόγοι της υπερκατανάλωσης των αντιβιοτικών σχετίζονται με την επιμονή πολλών ασθενών να πάρουν οπωσδήποτε αντιβιοτικό ακόμα και σε μια απλή ίωση, αλλά και στην αντικειμενική αδυναμία πολλών γιατρών να διακρίνουν την συμπτωματολογία των ιογενών λοιμώξεων από τις μικροβιακές. Η χορήγηση αντιβιοτικού χωρίς ιατρική συνταγή απαγορεύεται με νόμο ο οποίος όμως ουσιαστικά δεν εφαρμόζεται. Μέτρα για την αντιμετώπισή του προβλήματος της πολυφαρμακίας και της υπερκατανάλωσης φαρμάκων μπορούν και πρέπει να παρθούν από την πολιτεία. Η ευκολότερη πρόσβαση, οργάνωση και ποιότητα στην παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας μπορεί να εξασφαλίσει στον άρρωστο την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή με λιγότερα φάρμακα, μικρότερο κόστος και εν τέλει καλύτερη ποιότητα ζωής.
Πέρα από τις ευθύνες της πολιτείας όμως, πρέπει και εμείς να αλλάξουμε πολλές απόψεις για τα φάρμακα. Τα φάρμακα δεν αντικαθιστούν την σωστή διατροφή και τον υγιεινό τρόπο διαβίωσης.
Όχι στα φάρμακα χωρίς παρακολούθηση και ιατρική συνταγή.
Την επόμενη φορά που θα σας δώσουν φάρμακα ρωτήστε :Μήπως δεν είναι απαραίτητο να τα πάρω?
ΜΑΡΊΑ ΛΟΖΟΥ-ΒΕΡΒΈΡΗ
Παιδίατρος
